Standupcomedy is theater met een humoristische inslag. Toch is het niet hetzelfde als cabaret, bij stand-upcomedy is het theatrale element beperkt. Daarnaast is er bij een cabaretvoorstelling meestal sprake van omlijnde nummer, muzikale onderdelen en acteerwerk. Dit is bij stand-upcomedy meestal niet het geval, hier gaat het over het algemeen om een humoristische monoloog.
Het gaat om de lach
Bij deze vorm van theater staat meestal een man of een vrouw op een podium en vertelt een reeks korte of langere anekdotes en oneliners door een microfoon. Natuurlijk met de bedoeling om het publiek aan het lachen te krijgen. Ook de verhouding met het publiek is belangrijk, in tegenstelling tot het cabaret. Standupcomedy komt niet alleen in het theater voor, het kan ook in het café gegeven worden. Soms is er ook sprake van een heuse line-up van stand-up comedians, zij treden dan om de beurt op, aangekondigd door een ‘Master of Ceremony’, kortweg een MC.
In Nederland stond het stand-upcomedy gezelschap Comedytrain aan het begin van de Nederlandse stand-up comedy traditie. Zij trekken met hun gezelschap al sinds 1990 door Nederland. Inmiddels zijn er speciale cafés en wedstrijden voor stand-upcomedy en ook op televisie werd de stand-upcomedy steeds meer een begrip.
Interactie met het publiek
Stand-up comedy is een theatervorm die is overgewaaid uit Amerika, maar is inmiddels in Ned
erland niet meer weg te denken. De Canadese socioloog Robert Stebbins heeft een studie gedaan naar het fenomeen stand-up comedy en hij had er de volgende definitie over: “Stand-up comedy is de kunstvorm, oorspronkelijk ontwikkeld in de Verenigde Staten, waarbij een humoristische dialoog wordt gebracht voor een publiek.
Het gesprek is in principe voorbereid en wordt meestal op een spontane , conversatietoon gebracht, alsof de artiest tegen zijn vrienden praat. Hoewel de acts meestal eenrichtingsverkeer zijn, kan er interactie ontstaan tussen publiek en artiest, zelfs als de laatste dat niet wil. Een typische act bestaat uit anekdotes, verhalende grappen, oneliners en korte beschrijvende verhalen, die al dan niet verband met elkaar houden. Comedians zijn het er tegenwoordig min of meer algemeen mee eens dat de besten het meeste of al hun materiaal zelf schrijven, zodat het bij ze past. Deze originele presentaties zijn persoonlijker en directer, minder terughoudend, dan uitgeschreven presentaties en materiaal waarin een bepaald sociaal type of bekend persoon wordt geïmiteerd. Er zijn dan ook vooral veel solisten; duo’s en groepen bestaan, maar zijn zeldzaam. Gesproken tekst is de essentie van stand-up comedy.
Andere theatrale hulpmiddelen, zoals kostuums en schmink, worden ofwel vermeden ofwel van minder belang geacht.”
